GMO ორგანიზმები

 გენმოდიფიცირებული პროდუქტები ისტორიულ ჭრილში, მათი დადებითი და უარყოფითი მხარეები 

1953 წელს ჯეიმს უოტსონმა და ფრანსის კრიკმა გამოაქვყნეს მათი ნაშრომი დნმ-ს ორმაგი სპირალის აღმოჩენის შესახებ. ამ აღმოჩენიდან სულ რაღაც 20 წელში ჰერბერტ ბოიერმა და სტენლი კოჰენმა შექმნეს პირველი რეკომბინანტული დნმ-ის მქონე ორგანიზმი. რეკომბინანტული დნმ აერთიანებს სხვადასხვა ორგანიზმის გენების კომბინაციას, ხოლო მისი პროდუქტი კი უკვე არის გენმოდიფიცირებული

GNO-s istoria 

•       1972 w- pol bergma Seqmna pirveli transgenuri organizmi

•       1980 wels aSS-Si navTobis kompanias neba darTes daepatentebinaT rekombinantuli mikroorganizmebi, romlebic "miirTmevdnen" navTobs

•        1982 wels aSS-Si genetikuri inJineriiT miiRes pirveli wamali. baqteriis saSualebiT axdendnen insulinis gamomuSavebas

•       1988 w-pirvelad aRiniSna produqtze transgenuri niSani,  firmis “monsantos”  mier

•       1993 w - GNO produqti gavida farTo gayidvaSi

•       1996 w – GNO produqti  evropaSi gamovida “Tomato puree”

•       90-iani wlebis bolos - GNO produqti Seitanes ruseTSic

    ras warmoadgenen genmodificirebuli (transgennuri) organizmebi 

transgennuri organizmebi  - cxovelebi, mcenareebi,  mikroorganizmebi, virusebi, romelTa genomi Secvlilia genuri inJineriis gamoyenebis meSveobiT,  isini Sedgebian sxva organizmis genis, genis fragmentisa an rekombinantuli genisagan

 Sedegad iqmneba iseTi organizmebi romlebic ar arsebobdnen adre 

 raSi iyeneben genur inJinerias

1. mdgradi organizmebis Sesaqmnelad
2. gamZleobis gasazrdelad – (herbicidebis, garemo pirobebis, daavadebebis mimarT)
3. sasaqonlo Tvisebebis gasaumjobeseblad (gazrdilia mosavlianoba, xarisxi, Semcirebulia momwifebis periodi)

 transgenur cxovelebs qmnian Semdegi miznebisTvis:

•      ekonomiuri miznebiT - rZis sawarmoeblad, romelic Seicavs zogierT adamianis cilas, romelsac savaraudod SeuZlia –zogierTi daavadebebis gankurneba mag: Human Emphysema

•      iqmneba daavadebis modelebi – maTze xdeba mkurnalobis gzebis Seswavla mag: “onkoTagvebi” OncoMouse (harvardis Tagvebi)

mag: ruseTis productTa 70% genmodificirebulia

•      mTeli produqcia  «Coca-Cola», «Mars» , «Nestle»

•      Cai «Lipton» , «Brooke Bond»

•      Cifsebi  «Pringles», «Cheetos»

•      keCubi da maionezi  «Calve» и «Heinz»

•      produqciebi «Микояновского», «Черкизовского» agreTve mravali xorc produqti 

 GNO-s mimarT damokidebuleba msoflioSi

  მეცნიერული სამყარო ორად არის გაყოფილი ამ საკითხთან მიმართებაში რადგან ამ პროდუქტებს აქვთ როგორც დადებითი ისე უარყოფითი მხარე

•        tardeba saprotesto aqciebi gmo produqtebis winaaRmdeg

•        produqtebze aRniSnaven niSans rac uaryofs gmo-s arsebobas

 GNO-s dadebiTi mxareebi

•      mecnierTa  gamoTvlebis mixedviT 2050 wlisTvis msoflio mosaxleoba 9-10 miliardamde gaizrdeba

•      msoflios mosaxleobis 25 mln mosaxleoba ikvebeba arasrulfasovnad, xolo 1 miliardi adamiani SimSilobs

•      1999 wels gamoqveynda monacemebi rom msoflioSi yovelwliurad 15 milioni adamiani kvdeba SimSilobiTa da garkveuli cilebisa da kaloriebis naklebobis gamo

GNO-s uaryofiTi mxareebi 

•       5 wlis ganmavlobaSi msoflio miwebis nakveTebze transgenuri mcenareebis raodenoba gaizarda 8 milionidan 46 milion heqtaramde

•       GMO  SeiZleba Seicavdnen nela moqmed Sxamebs (benzoli, qloroformi)

•       eqsperimentebma uCvenes virTxebis GMO produqtiT kvebis Sedegad: Seicvala maTi sisixlis Sedgeniloba, organoTa zoma, moimata TaobaTa sikvdilianobam  da daavadebebma, Tavis tvini zomaSi Semcirda

•       organizmTa GMO produqtiT  kvebis Sedegad organizmi mdgradi xdeba zogierTi antibiotikis mimarT

riTia GNO prosuqti saSiSi adamianis organizmisTvis

1.Oproduqti gavlenas axdens sisxlis formulaze,

2. zians ayenebs Tirkmelsa da RviZls, 

3. avlenen mdgradobas antibiotikebis mimarT,

4. izrdeba riski saSiSi alergiebis warmoqmnisa, 

5. iwvevs kvebiT mowamvlebs 

6. mutaciebs

riTia GNO prosuqti saSiSi garemosTvis

mecnierulad dafiqsirebulia GM mcenareebis gazrdis adgilas 

1. mwerebisa da sxva saxis mcenareebis ganadgureba,

2. axali mutaciebis warmoqmna mwerebsa da mcenareebSi,

3. biologiuri da qimiuri dabinZureba,

aSkaraa rom GO mcenareebi cud gavlenas axdenen ekologiaze 

\  

GNO–os miRebis meTodebi 

1. dnm-is mikroineqcia – xdeba sasurveli genis konstruqciis gadatana reproduqciul ujredebis probirTvSi

 2. retrovirusiT ganpirobebuli genebis gadatana – viruss gamoiyeneben veqtoris saxiT, iqmneba qimeruli organizmebi romlebic jvardebian 20 Taobis ganmavlobaSi sanam homozigoturi transgenuri STamomavloba ar daibadeba (1974w)

3. embrionuli Rero ujredebiT genebis gadatana – (mikroineqciis gziT) transgenuri fermis cxovelebis Sesaqmnelad (mag: 7,000 ineqciis Sedegad mxolod 0,6% daibada sasurveli geniT) 

transgenuli organizmebis gamoyeneba

1. soflis meurneobaSi –

•      a) swrafi gamravleba (didi raodenobiT rZis warmoeba, swrafi zrda) iyeneben fermentebs

•      b) xarisxis gasaumjobeseblad (rZe naklebi laqtoziTa da qolesteriniT, meti xorci, meti matyli) iyeneben hormonebs

•      g) daavadebebisadmi mdgradoba

2. mrewvelobaSi – 2010 wels kanadaSi mecnierebma mewvel Txebs Seuyvanes obobas geni, Txebma daiwyes abreSumis gamomuSaveba rZesTan erTad 

GNO–os gamoyenebis medicinaSi

a)   qsenotransplantacia – yovel wliurad inglisSi 5,000 organozea moTxovna, transgenur organizmebs SeuZliaT organoebis mowodeba

b)  sakvebi danamatebi da farmakologia – preparatebi: insulini, zrdis hormonebi, sisxlis anti-Sededebis produqtebi 

genuri inJineriis perspeqtivebi

•      samkurnalo genetikis saSualebiT SesaZloa mocilebuli iyos paTologiuri  genetikuri daavadebebisa romlebic dagrovda evoluciis periodSi,  paTologiuri genis jamrTeli geniT Secvlis gziT

•      limfocitTa da simsivnur ujredTa SerwymiT miRebul iqna hibridebi,  romlebic gamoimuSavebs antisxeulebs- rogorc  limfocitebi da ukvdavni arian rogorc simsivnuri ujredebi